π. Αθανάσιος Μυτιληναίος: Τί είναι η πνευματική ζωή;

Η παρουσία σας, αγαπητοί μου – τόσο πλήθος λαού – ειλικρινά μας συγκινεί, όταν σεις ζητάτε να ξεκινήσετε με μίαν αγιαστικήν πράξιν τη μελέτη του Λόγου του Θεού μέσα στη χρονιά που έρχεται. Βεβαίως, το να επιδιώξουμε να μελετήσουμε τον Λόγο του Θεού, όπως ελέγαμε και το πρωί, είναι εκτάκτως σημαντικό και σπουδαίο. Αλλά τίθεται όμως ένα ερώτημα: τι θέλομε να επιδιώξουμε όταν μελετούμε τον Λόγο του Θεού;

Η απάντησις είναι ότι πρέπει να αναπτύξουμε την πνευματική ζωή. Συνεπώς, η μελέτη του λόγου του Θεού δεν είναι ένας σκοπός, αλλά είναι ένα μέσον για να αναπτυχθεί αυτή η πνευματική ζωή. Αλλά όπως θα δούμε στη συνέχεια, και αυτή η ιδία η πνευματική ζωή δεν αποτελεί αυτοσκοπόν. Και αυτή, δηλαδή, δεν είναι ένας σκοπός, αλλά είναι ένα μέσον, είναι ένας δρόμος, ένας  τρόπος για να συναντήσομε τον Ιησού Χριστόν, να έχομε την Αιωνία Κοινωνία μαζί Του, αυτό που το λέμε: να θεωθούμε. Να δούμε δηλαδή το πρόσωπον του Ιησού Χριστού. Το λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, όλα αυτά που σας είπα ή θα σας πω, με τα εξής πολύ σύντομα και απλά λόγια:

Είναι στην πρώτη του επιστολή, ότι: Τεκνία, οὕπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα. Ακόμη, λέγει, δεν φανερώθηκε τι θα γίνουμε, αλλά γνωρίζουμε, είδαμε ότι ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα, ὅτι ὀψόμεθα αὐτὸν καθώς ἐστι. Θα είμεθα όμοιοι με εκείνον, τον Ιησού Χριστόν, γιατί θα τον δούμε όπως είναι. Και ὁ ἔχων τὴν ἐλπίδα ταύτην –και αυτός που έχει αυτή την ελπίδα– ἁγνίζει ἑαυτόν, καθὼς ἐκεῖνος ἁγνός ἐστιν. Δηλαδή, θα δούμε το πρόσωπο του Χριστού όπως είναι, αλλά για να τον δούμε πρέπει να αγνίσομε τον εαυτόν μας, όπως εκείνος, λέγει, είναι αγνός. Πώς είναι δυνατόν να είμαι όμοιος με Εκείνον μόνο εις το να ίδω την δόξαν Του, έχοντας κι εγώ την δόξαν, αν ταυτοχρόνως δεν έχω και την αγνότητα του Χριστού, την καθαρότητα του Χριστού, ώστε λοιπόν η αγνότητα, η καθαρότητα, που είναι η πνευματική ζωή, είναι ο τρόπος, είναι το μέσον δια να ίδω τον Ιησού Χριστόν ώστε… θα τα ξαναπώ άλλη μία φορά.

Ο σκοπός της μελέτης μας, που θα κάνουμε είτε κατ’ ιδίαν στο σπίτι μας είτε σε κοινούς κύκλους είτε κήρυγμα θα ακούγεται ό,τι είναι, αποσκοπεί στο να αναπτυχθεί η πνευματική ζωή. Να γίνουμε καινούριοι άνθρωποι, να αναγεννηθούμε, να ανακαινισθούμε· αλλά και αυτό δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά αποβλέπει εις το να ίδωμεν το πρόσωπον του Ιησού Χριστού, να συναντήσομε τον Χριστό, να έχομε Κοινωνία μαζί Του εις τους αιώνας των αιώνων.

Κάποτε ο Κύριος ερωτήθηκε: Κύριε, εί πολλοί οἱ σωζόμενοι; Κύριε, είναι πολλοί αυτοί που θα σωθούν; Ο Κύριος δεν απήντησε με αριθμόν, εάν θα είναι λίγοι ή πολλοί, αλλά είπε τον τρόπο της σωτηρίας, και είπε: Ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν διὰ τῆς στενῆς πύλης· ὅτι πολλοί, λέγω ὑμῖν, ζητήσουσιν εἰσελθεῖν καὶ οὐκ ἰσχύσουσιν. Ο Κύριος εδώ παρουσιάζει δύο όψεις του θέματος, δύο όψεις της σωτηρίας ή της μη σωτηρίας. Και η μία δηλαδή είναι η σωστή όψις, η άλλη είναι η λανθασμένη όψις· και μας καλεί να προσέξουμε να διαλέξομε όχι τη λανθασμένη φυσικά, αλλά τη σωστή όψη. Ποια είναι; Ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν διὰ τῆς στενῆς πύλης. Αυτή η φράση του Κυρίου, θα μπορούσαμε να την πούμε με άλλα λόγια: αγωνισθείτε – που έχει το στοιχείον του αγώνος – να γίνετε πνευματικοί άνθρωποι, να ζήσετε πνευματική ζωή διά του αγώνος. Η άλλη όψις είναι ότι πολλοί θα ζητήσουν να μπουν, άλλα πού; Στη Βασιλεία του Θεού· αλλά δεν θα μπορέσουν. Είναι δυνατόν κανείς να ζητήσει και να μην μπορέσει; Εάν θα ρωτούσαμε τον οποιονδήποτε άνθρωπον: θα ήθελες να εισέλθεις στη Βασιλεία του Θεού; Θα σου πει: βεβαίως. Θα το θεωρούσες πολύ σπουδαίο αυτό; Θα απαντούσε: αναμφισβήτητα, κορυφαίον. Και όμως, αγαπητοί μου, ενώ έτσι το θέτει το θέμα, τελικά να μην εισέλθει στη Βασιλεία του Θεού. Αυτός είναι ο Λόγος του Κυρίου· πολλοί, και κοιτάξτε, πολλοί, ποπό, πολλοί θα ζητήσουν να μπουν στη Βασιλεία του Θεού αλλά δεν θα μπορέσουν. Τι είναι εκείνο που τους κάνει να μην μπορέσουν; Γιατί δεν θα έχουν ζήσει την πνευματική ζωή. Στα ίδια λόγια παρακάτω λέγει: Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Θα μου πουν πολλοί: Κύριε δεν φάγαμε μαζί σου; Δεν ήπιαμε μαζί σου; Δεν ακούσαμε το κήρυγμά σου στις πλατείες μας; Θα σας πω, θα τους πω: δεν σας ξέρω. Που σημαίνει, αγαπητοί, ότι εις αυτούς τους πολλούς, παρά την επιθυμία τους, δεν ανεπτύχθη πνευματική ζωή, ή ανεπτύχθη μία πνευματική ζωή κατ’ επίφασιν.  Νόμισαν ότι ανέπτυξαν πνευματική ζωή. Νόμισαν· και ξέρετε τι οικτρή πλάνη είναι αυτή; Ξέρετε, στο τέλος της ζωής σου να δεις ότι διάλεξες λανθασμένο δρόμο; Τι να κάνεις πια· είναι φοβερό· όταν βρεθείς στη φοβερή εκείνη τρομακτική πραγματικότητα… Ποια πραγματικότητα; Ότι για σένα δεν υπάρχει Βασιλεία του Θεού· αληθινός οδυρμός είναι. Για να αποφύγουμε όμως εμείς αυτήν την πλάνη θα πρέπει να τονίσουμε αυτές τις δύο όψεις, την μίαν όψι που είναι ποια θεωρείται πνευματική ζωή αλλά δεν είναι, και τι είναι πραγματικά πνευματική ζωή. Γι’ αυτό σας καλώ την προσοχή, για να δούμε και να ωφεληθούμε.

 

Τι δεν είναι πνευματική ζωή:

Πρώτον, πολλές φορές σε εκείνους που μαθαίνουν γράμματα ή ασχολούνται με τα γράμματα, με την ποίηση, με τη λογοτεχνία, ή ακόμη εκείνοι που μετέρχονται τις καλές τέχνες, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη μουσική, αυτοί λέγονται πνευματικοί άνθρωποι, και όλες οι κινήσεις που γίνονται γύρω από τέτοιες εκδηλώσεις καλών τεχνών ή πολιτιστικές εκδηλώσεις, θεωρούνται ότι είναι πνευματικές κινήσεις – προσέξτε αυτό το σημείο γιατί στην εποχή μας – δεν ξέρω γιατί, απλώς λέγω τι συμβαίνει – υπάρχει ένας πληθωρισμός, μια πληθωρικότητα πολιτιστικών εκδηλώσεων. Βέβαια, περιττό να σας πω ότι στο βάθος ούτε καν πολιτιστικές εκδηλώσεις είναι, απλώς είναι ένα γλεντοκόπημα· στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε καν πολιτιστικές εκδηλώσεις αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει έτσι τις ονομάζουν και θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ότι είναι πνευματικές εκδηλώσεις· και πολλοί άνθρωποι που ασχολούνται με αυτές τις πνευματικές εκδηλώσεις, πολιτιστικές, να θεωρούν και ότι είναι ανώτεροι άνθρωποι, ότι πράγματι έχουνε μία πνευματική ζωή, ή συντελούν στην ανάπτυξη της πνευματικής ζωής του τόπου. Περιττό να σας πω ότι αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πνευματική ζωή.

Δεύτερον, είναι η τυπολατρία. Πάρα πολλοί άνθρωποι μένουν σε ένα σχήμα ευσεβείας. Νομίζουν ότι αν εκκλησιαστούνε, αν κάνουν το σταυρό τους, εάν πάνε το πρόσφορό τους – και για τα οποία μάλιστα αγωνίζονται πολλάκις να το κάνουν – να κοινωνήσουνε δύο, τρεις φορές τον χρόνο, αλλά η ζωή τους όμως είναι στατική. Δεν έχει καμία προκοπή, μένουν μόνο σ’ αυτά. Αυτοί οι άνθρωποι μένουν σε έναν τύπο, τον οποίον τύπο επειδή πολλοί προσέχουν, μεταβάλλονται σε τυπολάτρες. Ο τύπος είναι σπουδαίος στην πνευματική ζωή, μην το ξεχνούμε, είναι πολύ σπουδαίος ο τύπος. Αλλά δεν πρέπει να μείνουμε ποτέ εις τον τύπον. Ο τύπος είναι ένας φορέας μιας ουσίας. Δεν μπορούμε να δεχθούμε μια ουσία αν δεν έχουμε τον τύπον. Αλλά όμως, αγαπητοί μου, δεν πρέπει να μείνομε εις τον τύπον. Αν μείνω στον τύπο τότε δεν λατρεύω την ουσία που είναι πίσω από τον τύπο, αλλά λατρεύω τον τύπο και γίνομαι τυπολάτρης. Πάρα πολλοί άνθρωποι δυστυχώς απ’ τους χριστιανούς μας είναι εκείνοι οι οποίοι μένουν στην τυπολατρία και έχουν την ψευδαίσθηση ότι ζουν πνευματική ζωή.

Μετά απ’ αυτούς είναι εκείνοι οι οποίοι θα ’θελαν να μένουν στις θεολογικές αναζητήσεις, χωρίς βέβαια έναν βίον ανάλογον πνευματικής ζωής, και ζουν φυσικά ένα κοσμικό φρόνημα. Τους βλέπετε· μελετούν βαθιά θεολογικά βιβλία, μιλάνε για τη θεολογία, ακόμη δίνουν και διαλέξεις θεολογικές, αλλά η ζωή τους όμως δεν είναι πνευματική. Είναι μία ζωή μάλλον κοσμική. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να λέγονται ή από τους άλλους ή αυτοί στον εαυτό τους να το λέγουν, ότι είναι πνευματικοί άνθρωποι. Αλλά είναι μία πλάνη το να νομίζουν ότι είναι πνευματικοί άνθρωποι, ότι έχουν αναπτύξει πνευματική ζωή η οποία τελικά και θα τους σώσει.

Στην εποχή μας έχουμε και τον ηθικιστικόν άνθρωπο, της ανθρωπιάς, θα λέγαμε, και της αξιοπρεπείας. Είναι εκείνος ο οποίος κοιτάζει μερικά – πέντε – πραγματάκια να εφαρμόζει από το Ευαγγέλιο, έχει ένα αίσθημα αξιοπρεπείας, ένα αίσθημα, θα λέγαμε, μιας ανθρωπιάς, μιας αρχοντιάς, θέλει να μην του πουν τίποτε – από εγωισμό εννοείται – να μην του πουν τίποτε που να τον κατηγορήσουν, μη βρουν κανένα ψεγάδι, τίποτα επάνω του, και αυτός και η οικογένειά του, όλα να είναι πολύ σπουδαία, να ’ναι πολύ έτσι αξιοπρεπή· αλλά οι άνθρωποι αυτοί δεν ζούνε τη μυστική ζωή, δεν τη ζουν… ούτε τη μυστηριακή ζωή ούτε τη μυστική ζωή ζουν. Απλώς μένουν σε μία ετικέτα, θα λέγαμε, θρησκευτικότητος· δεν αρνούνται τίποτα από τον Λόγο του Θεού, δεν αρνούνται τίποτα από την Εκκλησία, αλλά μένουν εκείνοι οι άνθρωποι οι στεγνοί. Ούτε αυτό φυσικά είναι πνευματική ζωή.

Ακόμη υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι έχουν ένα αίσθημα επαρκείας πνευματικής· δηλαδή, αν ακούσουν πέντε-δέκα πράγματα, πάνε ν’ ακούσουν Λόγο Θεού πέντε, ξέρω ’γώ, ένα, δυο, τρία, πέντε χρόνια, μετά αισθάνονται ότι επήλθε μία πληρότης μέσα τους. Δεν έχουν, δεν αισθάνονται την ανάγκη ν’ ακούσουν κάτι περισσότερο. Ότι αυτά που έμαθαν είναι αρκετά· ότι όλα αυτά μπορούν να τους κάνουν πνευματικούς ανθρώπους και συνεπώς έχουν το αίσθημα μιας πνευματικής επαρκείας. Βέβαια σε αυτούς δημιουργείται ένα στάσιμο, δεν έχουν καμία προκοπή, είναι πολύ φυσικό· αν και πάνω σε αυτό λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: στην πνευματική ζωή μηδαμού ίστασθαι, πουθενά δεν πρέπει να σταθείς και να πεις ότι έχω μία πνευματικήν πληρότητα. Δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί ζητούν ένα μίνιμουμ χριστιανισμού, και επειδή η εποχή μας έχει μια ιδιαίτερη προτίμηση στα μίνιμουμ, στα μίνι, να το πω έτσι, στα μίνι, όλο μίνι – μίνι θα πει κάτι το μικρό, κάτι το λίγο – έτσι, θέλουν να έχουν και έναν μίνι χριστιανισμόν. Δεν θέλουν κάτι πιο πολύ, είναι εκείνο που λέγουν: μα κι εγώ χριστιανός είμαι αλλά όχι σαν κι εσένα που είσαι υπερβολικός. Αρνούνται την αύξησιν, αρνούνται – προσέξτε γιατί εδώ αγαπητοί μου φοβάμαι μήπως κι ανάμεσά μας υπάρχουν αδελφοί… Αρνούνται την αύξηση· αν δουν κάποιον να ζει πνευματική ζωή με αύξηση, να θέλει να γίνει μοναχός, να θέλει να γίνει κληρικός, να θέλει να, να ζήσει, να κλειστεί και να ζήσει πιο πολύ, λέγουν οι άλλοι, ανησυχούν και λέγουν: για στάσου κι εμείς χριστιανοί είμαστε, όχι δα και έτσι να κάνεις. Είναι χριστιανισμός μίνι – ας το προσέξουμε, είναι πολύ αμαρτία· αυτό βεβαίως δεν είναι πνευματική ζωή.

Ακόμα έχομε μία δραστηριοποίηση της πίστεως. Ξεγελιόμαστε – προσέξτε αυτό το σημείο – εάν δοθεί ένα σύνθημα, Κυριακή απόγευμα θα πάμε να δούμε τους αρρώστους στο νοσοκομείο· την Πέμπτη το απόγευμα θα πάμε στο ορφανοτροφείο· ή θα βγούμε σε πέντε-δέκα σπίτια να τα επισκεφθούμε, να κάνομε μία, θα λέγαμε, ποιμαντική, φιλανθρωπίας, ξέρω ’γώ συμβουλών κλπ. Μέσα σ’ αυτή τη δραστηριοποίηση της πίστεως έχομε την ψευδαίσθηση ότι ήδη έχουμε αναπτύξει πνευματική ζωή. Όχι ότι δεν πρέπει να κάνουμε δράση πνευματική, άλλα εάν μένουμε μόνο σ’ αυτό δεν μπορούμε να μιλάμε και να λέμε ότι έχομε μία πνευματική ζωή.

Άλλοι πάλι εκλογικεύουν την πίστιν· βλέπετε ότι μιλούν πολύ ωραία, θαυμάσια, αλλά μένουν πάντοτε μέσα σε λογικά σχήματα της πίστεως και τίποτε άλλο, και άλλοι παρακάτω άλλα και άλλα πολλά. Υπάρχουν αναρίθμητες μορφές που δίνουν την ψευδαίσθηση, την απάτη ότι πρόκειται περί πνευματικής ζωής.

 

Αλλά τότε τι είναι πνευματική ζωή;

Θα ήθελα να προσέξουμε, αγαπητοί μου, τι ακριβώς είναι η πνευματική ζωή. Λέγει ο Απόστολος Παύλος: οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ –δηλαδή αυτοί που ανήκουν στον Χριστό, οι άνθρωποι του Χριστού, οι χριστιανοί – τὴν σάρκα ἐσταύρωσαν σὺν τοῖς παθήμασι καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις. Σταύρωσαν, λέγει, τη σάρκα τους μαζί με τα πάθη τους, μαζί και με τις επιθυμίες που είναι η αφετηρία των παθών, η γενεσιουργός αιτία των παθών. Εἰ ζῶμεν πνεύματι, πνεύματι καὶ στοιχῶμεν. Εάν ζούμε μέσα στη ζωή του Αγίου Πνεύματος, σύμφωνα με τις επιταγές του Αγίου Πνεύματος και να πολιτευόμεθα. Αυτό, λέγει ο Απόστολος Παύλος, είναι η πνευματική ζωή. Ο Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας λέγει σε μια του επιστολή: μένητε ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ σαρκικῶς καὶ πνευματικῶς. Να μένετε, να είσαστε μέσα στον Ιησού Χριστόν – κοιτάξτε μια διάκριση που κάνει: και σαρκικά και πνευματικά.

Στην πνευματική ζωή συγκαταλέγεται και το σώμα. Θα μου πείτε: πνευματική ζωή είναι και το σώμα – μήπως είναι κάτι αντιφατικό; Όχι δεν είναι αντιφατικό. Μέσα σ’ αυτή την πνευματική ζωή είναι ο όλος άνθρωπος. Για να μη νομίσει λοιπόν κανένας ότι θα εξαιρεθεί η σάρκα επειδή οι Έλληνες διέκριναν, ξεχώριζαν το σώμα, τη σάρκα, την ύλη, από το πνεύμα – γι’ αυτό μιλάει έτσι ο Άγιος Ιγνάτιος. Στην πραγματικότητα, αγαπητοί μου, δεν υπάρχει ξεχώρισμα σαρκός και πνεύματος· είναι ο όλος άνθρωπος. Θα μπορούσαμε λοιπόν να το πούμε αυτό του Αγίου Ιγνατίου έτσι, ο όλος άνθρωπος να μένει μέσα εις τον Ιησούν Χριστόν. Ένας άλλος εκκλησιαστικός συγγραφεύς λέγει: πνευματικῶς καὶ σωματικῶς χριστιανίζειν. Να χριστιανίζομε και πνευματικά και σωματικά. Ο ίδιος λέγει κάτι πολύ ωραίο: ἀνακέκραται τῷ Ἁγίω Πνεύματι ἡ ἑκάστου ψυχὴ, καὶ γέγονεν ἓκαστος τῶν σωζομένων πνευματικός. Αυτή η ανάκρασις – ανακέκραται – αυτή η ανάκρασις, δηλαδή, ας το πούμε, λέμε κρασί – να σας βοηθήσω σ’ αυτό – λέμε κρασί κρασί είναι από το κεράννυμι, που θα πει ανακατεύω· δηλαδή, δώσ’ μου ένα ποτήρι κεκερασμένου οίνου, δώσ’ μου ένα ποτήρι με κρασί που έχει ανακατευτεί με νερό. Και επειδή το λέγανε συγκομμένο, ας το πούμε, δώσ’ μου ένα ποτήρι κεκερασμένου, σιγά σιγά το κεκερασμένο έγινε κρασί. Κρασί, λοιπόν, θα πει κάτι που είναι ανακατεμένο. Έτσι, εκεινού η ύπαρξη που ανακατεύτηκε με το Άγιο Πνεύμα, αυτός λέγεται πνευματικός άνθρωπος. Αυτός που ζυμώθηκε με το Άγιο Πνεύμα, και έτσι, είναι μαζί αυτές οι δυο ουσίες – αλλά φυσικά διακρινόμενες η μια από την άλλη – αυτός λέγεται πνευματικός άνθρωπος· δηλαδή με άλλα λόγια, αν καταλάβατε, ποιος είναι  ο πνευματικός άνθρωπος; Αυτός που έχει το Άγιον Πνεύμα. Αυτός που είναι κάτω από τις επιταγές του Αγίου Πνεύματος, αυτός που έγινε ναός του Αγίου Πνεύματος, αυτός που δεν είναι κάτω από τους φυσικούς νόμους, όπως κάπου αλλού λέγει ο Απόστολος Παύλος και λέγει αυτόν τον άνθρωπον ψυχικόν άνθρωπον, δεν είναι κάτω από τους βιολογικούς νόμους, αλλά κάτω από την παρουσία και την επιταγή και το θέλημα του Αγίου Πνεύματος. Αντιλαμβάνεστε, είναι πολύ σπουδαίο αυτό. Εάν, αγαπητοί μου, στη ζωή μας ολόκληρη δεν καταφέρουμε να αποκτήσουμε το Άγιο Πνεύμα, δεν κάναμε τίποτα απολύτως. Αυτός λοιπόν λέγεται ο πνευματικός άνθρωπος.

Πάρα ταύτα, για να δούμε πώς ακριβώς θα επιτύχω να γίνω πνευματικός άνθρωπος. Διότι, είναι μια κουβέντα να έχω το Άγιο Πνεύμα· πώς μπορώ να έχω το Άγιο Πνεύμα; Είναι πολλά εκείνα που μπορεί να πει κανείς, αλλά μέσα σε τόσο λίγη ώρα τι να πρωτοπεί κανείς. Ωστόσο, ένα γρήγορο, έτσι, ένα γρήγορο διάγραμμα του πράγματος είναι η διαρκής νήψις. Το να ’χομε διαρκή νήψη. Η νήψις, το νη με ήτα και περισπωμένη. Δηλαδή είναι εκείνος ο οποίος μετέρχεται την νήψιν. Νήφει, του ρήματος νήφω. Κατά λέξη το ρήμα νήφω θα πει εγκρατεύομαι από κρασί, και συνεπώς είμαι νηφάλιος. Έχω δηλαδή καθαρό νου. Διότι, αν πιω κρασί, δεν έχω καθαρό νου, έχω ζαλιστεί. Έτσι, αν νήφω, είμαι νηφάλιος. Δηλαδή, αν εγκρατεύομαι από κρασί – αυτό θα πει νήφω – άρα είμαι νηφάλιος, έχω καθαρή σκέψη, καθαρό νου. Ε λοιπόν, αυτή η λέξις υπάρχει και στην Καινή Διαθήκη. Λέγει ο Απόστολος Παύλος στον Τιμόθεο, σὺ δὲ νῆφε ἐν πᾶσι, να νήφεις σε όλα, λέει στον Τιμόθεο ο Απόστολος Παύλος.

Οι Πατέρες, και ιδίως οι λεγόμενοι από αυτή τη λέξη Νηπτικοί Πατέρες – αυτό θα πει νηπτικός. Από το νήφω. Οι νηπτικοί πατέρες ιδιαιτέρως τονίζουν το θέμα της νήψεως. Τι είναι λοιπόν η νήψις; Λέγει ο Άγιος Ησύχιος – προσέξατε, είναι πολύ σπουδαίο αυτό το σημείο, είναι το κλειδί – τι είναι; Φυλακή νοός καὶ καθαρότης καρδίας ὃ ἐστι καὶ λέγεται νήψις. Τι είναι, και ονομάζεται, νήψις; Το φύλαγμα του νου, να μην αφήσω να σκεφθεί κάτι που δεν πρέπει ο νους μου, και η καθαρότητα της καρδιάς μου. Αυτό λέγεται νήψις. Είναι αυτό που είπε ο Κύριος, μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται. Κοιτάξτε συμφωνία Αγίας Γραφής, αυτό που είπε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην πρώτη του επιστολή: μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ· τι είναι η καθαρή καρδιά; Είναι η αγνότης, δηλαδή είναι η πνευματική ζωή. Γιατί αυτοί θα δουν τον Θεό· ὅτι ὀψόμεθα αὐτὸν, λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, καθώς ἐστι. Όπως είναι.

Η νήψις είναι μια μέθοδος καθάρσεως· είναι ένας τρόπος δηλαδή να καθαρίσουμε τον εαυτό μας για να φτάσουμε ακριβώς σ’ αυτή τη θέωση. Σ’ αυτή τη συνάντηση με τον Θεό. Σε τούτο θα μας βοηθήσουν πολλά πράγματα. Η μελέτη της Αγίας Γραφής, βεβαίως, η μυστηριακή ζωή, η εξομολόγησις, η Θεία Κοινωνία, αυτά τα πολύ συχνά, η προσευχή, κατ’ εξοχήν η προσευχή, η άσκησις που θα κάνομε, όλα αυτά, αγαπητοί μου, οδηγούν εις την νήψιν. Και εκεί, βεβαίως, και πρέπει να οδηγούν. Ο Άγιος Ησύχιος μας λέγει κάτι πολύ ωραίο, συνεχίζοντας πάνω σ’ αυτό που μας είπε προηγουμένως. Νήψις ἐστι μέθοδος. Μέθοδος, λοιπόν. Είναι ένας τρόπος. Μέθοδος πνευµατική, ἐµπαθῶν νοηµάτων καὶ λόγων καὶ πονηρῶν ἔργων, πάµπαν τὸν ἄνθρωπον, σὺν Θεῷ, ἀπαλλάττουσα. Είναι μια μέθοδος που απαλλάσσει τον άνθρωπο καθ’ ολοκληρίαν από τους πονηρούς λογισμούς, από τις πονηρές, συγγνώμη, από τους εμπαθείς λογισμούς, από τους εμπαθείς λόγους, και από τα πονηρά έργα. Ολότελα τον άνθρωπο τον καθαρίζει αυτή η μέθοδος της νήψεως. Ακόμη, έχει και κάτι άλλο. Δεν έχει μόνο μιαν αρνητική πλευρά, έχει και μία θετική: γνῶσίν τε ἀσφαλῆ Θεοῦ χαρίζεται. Χαρίζει την ασφαλή και βεβαία γνώση του Θεού. Δίδει τα μυστικά της Βασιλείας του Θεού, αποκαλύπτει τα μυστικά της Βασιλείας του Θεού. Υπάρχει τε πάσης εντολής ποιητική, είναι η ποιητική αυτή που σε κάνει να φτιάχνεις, να εφαρμόζεις όλες τις εντολές του Θεού. Όχι, αυτή μ’ αρέσει, εκείνη δεν μ’ αρέσει. Και παντός αγαθού του μέλλοντος αιώνος περιεκτική. Είναι περιεκτική, περιέχει όλα τα αγαθά της μελλούσης ζωής, του μέλλοντος αιώνος. Τούτο και επίβασις θεωρίας. Αυτή η νήψις είναι εκείνη που θα με κάνει να ανεβώ στη θεωρία. Τι θα πει θεωρία· από το βλέπω, θεωρώ, δηλαδή θα ίδω το πρόσωπο του Θεού. Είναι η σκάλα, πράξις, το λέγουν όλοι οι Πατέρες, από τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, τον Μέγα Αθανάσιο, και τα λοιπά, μέχρι τους Νηπτικούς, όλοι το λέγουν: πράξις επίβασις θεωρίας. Τι είναι η πράξις; Είναι η σκάλα που θα με ανεβάσει στη θεωρία. Τούτω και τας γενικάς τέσσαρας αρετάς εν τω μετόχω αυτής καθ' ημέραν αυξει. Εκείνος που την έχει, αυτή την νήψιν, αποκτάει τέσσερις αρετές, και οι οποίες τέσσερις αρετές κάθε μέρα μεγαλώνουν. Ποιες είναι αυτές; Μας κάνει εντύπωση ότι αυτές τις τέσσερις αρετές, αγαπητοί μου, τις αναφέρουν όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας μας και ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Και τις έχουνε πάρει από τους Αρχαίους Έλληνες. Και αυτές οι τέσσερις αρετές είναι εκείνες που γεννούν όλες τις άλλες. Το φαντάζεστε ποιες μπορεί να είναι; Η ανδρεία, η φρόνησις, η σωφροσύνη, και η δικαιοσύνη. Και λέγουν οι Πατέρες, λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ότι από αυτές τις τέσσερις γεννιέται η πίστις, η ελπίς, η αγάπη κι όλες οι άλλες αρετές. Αυτές οι τέσσερις αρετές είναι το θεμέλιο. Τι είναι η ανδρεία; Αναφέρεται στο θυμικόν. Δηλαδή στη βούληση αναφέρεται η ανδρεία. Και δεν είναι παρά, ό,τι λέμε ανδρεία, δηλαδή φρόνημα ανδρείον και η υπομονή· το να αντέχω σε έναν πειρασμό, σε μια δυσκολία, σε οτιδήποτε, στα δεινά της ζωής. Εάν δεν έχω αυτήν την ανδρεία, μαζί με τον Χριστό δεν ανεβαίνω στον Σταυρό. Μαζί με τον Χριστό δεν ακολουθώ τραβώντας τον δικό μου τον Σταυρό. Θα σας έλεγα ότι η αρετή που λείπει από την εποχή μας, ιδίως στις γυναίκες, τις νεότερες γυναίκες, είναι η ανδρεία. Λέγει η Παλαιά Διαθήκη: όποιος βρήκε ανδρεία γυναίκα, βρήκε θησαυρό. Είναι η γυναίκα που θα πει στον άνδρα της: τι φοβάσαι; Δόξα τω Θεώ, θα τα βγάλουμε πέρα. Σε σταμάτησαν από τη δουλειά σου, ή αρρώστησες, ή τούτο ή εκείνο το δυστύχημα, ή έπεσε το σπίτι μας με τον σεισμό, ή ό,τι άλλο· μη φοβάσαι, θα τα βγάλουμε πέρα· ο Θεός βοηθός. Ή μας κυνηγούν γιατί έχομε χριστιανικήν ιδιότητα; Μη φοβάσαι, θα τα βγάλουμε πέρα. Αυτή είναι η ανδρεία. Μαρτύριο χωρίς ανδρεία είναι ουτοπία.

Η δευτέρα αρετή, αγαπητοί μου, είναι η φρόνησις· δηλαδή, είναι στο λογιστικόν, στον νου. Και είναι η σύνεσις και η σοφία. Έχετε δει ότι πολλάκις η Εκκλησία μας εγκωμιάζει κάποιους Αγίους ως σοφούς; Και πολλές φορές οι άνθρωποι αυτοί να μην έχουνε μάθει ούτε γράμματα. Τι είναι ακριβώς αυτή η σοφία; Αυτή η σοφία δεν έχει καμία σχέση με την κοσμική σοφία. Είναι όταν ο νους βρίσκει τρόπους πάντοτε να λέγει και να πράττει το ορθόν. Αυτό λέγεται σοφία· είναι μεγάλο πράγμα ο σοφός και συνετός άνθρωπος.

Η τρίτη είναι η σωφροσύνη, και αναφέρεται εις το συναίσθημα, σ’ αυτά τα τρία μέρη της ψυχής· και εδώ αναφέρεται η αγάπη, η σωφροσύνη με την έννοια της αγνότητος από τα σαρκικά αμαρτήματα, και γενικά η εγκράτεια. Όχι εγκράτεια μόνο στο θέμα των σαρκικών αμαρτημάτων, σ’ οτιδήποτε, σ’ οτιδήποτε.

Και τέλος, η δικαιοσύνη είναι η αρετή η εγκατεσπαρμένη, κατά τους Πατέρες, σε όλες τις άλλες τρεις αρετές.

Έτσι έχομε αυτές τις τέσσερις μεγάλες, θεμελιώδεις αρετές, επί των οποίων στηρίζεται όλο, θα λέγαμε, όλο το ρεπερτόριο των αρετών. Όλη η πνευματική ζωή.

Ένα διάγραμμα μιας πνευματικής, θα λέγαμε, πορείας, μας δίδει ο Άγιος Θεόδωρος ο Εδέσσης. Μας λέγει: πίστις ορθή και ενδιάθετος γεννά τον του Θεού φόβον. Ο δε φόβος του Θεού τήρησιν εντολών ημάς εκδιδάσκει εκ της των εντολών τηρήσεως συνίσταται η πρακτική αρετή, αρχή ούσα της θεωρητικής, τούτων δε καρπός εστίν η απάθεια. Δι’ απαθείας δε γίνεται ημίν η αγάπη, και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ. Δηλαδή· ξεκινάμε από την πίστη την ορθή. Έχει σημασία η ορθή πίστις; Αναμφισβήτητα, διότι ο αιρετικός άνθρωπος ποτέ δεν μπορεί να αναπτύξει πνευματική ζωή. Δηλαδή, δεν μπορεί να ’χει το Πνεύμα το Άγιον. Μην μου πείτε ότι έχουμε δει χιλιαστάς, που τους βλέπετε να ’χουν υπομονή και λοιπά· είναι αρετές που μπορεί να αποκτήσει κανείς – προσέξτε – και με τον Διάβολο.  Ο Διάβολος ξέρετε τι υπομονή έχει, για να σε φτάσει να σε ρίξει; Μεγάλη υπομονή. Ξέρετε τι σοφία έχει ο Διάβολος; Μεγάλη σοφία· αλλά είναι διαβολική. Είναι χωρίς το Πνεύμα του Θεού. Και η υπομονή του, και όλα αυτά που έχει ο Διάβολος, λογίζονται για μια στιγμή αρετές· αλλά αρετές χωρίς τον Θεό, χωρίς το Πνεύμα του Θεού. Μην βλέπετε στους αιρετικούς αρετή. Είναι αρετή, αλλά δεν είναι από τον Θεό. Ή δεν οδηγεί στον Θεό. Ή δεν είναι μέσα στο Πνεύμα του Θεού. Λοιπόν· ορθή πίστις, και ενδιάθετος: από μέσα μου θα πιστεύω και σωστά. Αυτό, λέγει, γεννά τον του Θεού φόβον. Από τη στιγμή που θα πιστέψω, μέσα μου θα γεννηθεί ο φόβος του Θεού. Ο δε φόβος του Θεού τήρησιν εντολών ημάς εκδιδάσκει. Όταν θ’ αρχίσω να έχω τον φόβο του Θεού, θ’ αρχίσω να ρωτώ: τι θέλει ο Θεός από μένα; Θ’ αρχίσω να τηρώ τις εντολές του Θεού. Όταν αρχίσω να τηρώ τις εντολές του Θεού, τότε θ’ αρχίσει να γεννιέται η πρακτική αρετή· δηλαδή, είναι τα έργα, η άσκησις, η πρακτική αρετή. Αλλά η πρακτική αρετή, το τέλος της πρακτικής αρετής, είναι η αρχή της θεωρητικής. Ποια είναι η θεωρητική; Ο άνθρωπος που καθαρίζει την καρδιά του, αγαπητοί μου, αρχίζει να βλέπει· αρχίζει να βλέπει μέσα του· να βλέπει τους άλλους ανθρώπους· να βλέπει την κτήσιν, και να ανάγεται στον Θεό. Θεωρητικός λέγεται, σε μια πρώτη φάση, ο άνθρωπος που αρχίζει να σκέπτεται και να βλέπει τα έργα του Θεού, τόσο μέσα στην ιστορία όσο και μέσα στη φύση, και να τα μελετά. Αυτός λέγεται θεωρητικός άνθρωπος. Αυτό δεν μπορεί να το πετύχει αν δεν καθαρίσει την καρδιά του· είναι αδύνατο να το πετύχει. Θα μου πείτε, ο επιστήμων δεν κάνει το ίδιο πράγμα; Ναι, αλλά δεν μπορεί να έχει καθαρή καρδιά ο επιστήμων – εκτός αν είναι χριστιανός. Δεν έχει καθαρή καρδιά και τελικά δεν θα μπορέσει να συλλάβει τους Λόγους των Όντων. Και πίσω από τους Λόγους των Όντων, τις Αίτιες των Όντων, να βρει τον Λόγον. Αδύνατον. Είναι αυτό που λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στο πρώτο κεφάλαιο: ο Λόγος, λέει, ήταν εις τον κόσμο, αλλά δεν τον γνώρισαν οι άνθρωποι. Είναι ακριβώς αυτό. Γιατί – ούτε έγινε δεκτός. Διότι ήταν πονηρά τα έργα τους. Εις τα ίδια ήρθε. Και οι άνθρωποι δεν τον εδέχθησαν, γιατί: ἦν γὰρ πονηρὰ τὰ ἔργα αὐτῶν. Εάν δεν καθαρίσει η καρδιά, δεν καθαρίσει ο νους, είναι αδύνατο να ιδεί κανείς αυτά τα πράγματα. Γι’ αυτό σας είπα: το τέλος της πρακτικής ζωής είναι η αρχή της θεωρητικής ζωής.

Καρπός δε της θεωρητικής ζωής είναι η απάθεια. Τι θα πει απάθεια; Απάθεια, αγαπητοί μου, είναι το α-πάσχω, α-πάσχω· δηλαδή: δεν πάσχω, δεν έχω κάτι, δεν έχω πάθη. Αυτό θα πει απάθεια. Είναι μεγάλο πράγμα να είναι κανείς απαθής. Ξέρετε πόσο δύσκολο πράγμα είναι, να φτάσει κανείς στην απάθεια; Όταν δε, φτάσουμε στην απάθεια, λέγει, τότε γεννιέται μέσα μας η αγάπη. Η αγάπη, ναι. Θα μου πείτε, αγαπούμε; Αγαπούμε. Αλλά αγαπούμε απαθώς ή εμπαθώς; Πρώτα πρώτα αγαπούμε, αγαπητοί μου, συμφεροντολογικά. Δηλαδή εμπαθώς. Ύστερα, αγαπούμε σαρκικά. Δηλαδή εμπαθώς. Όταν βλέπω εγώ έναν άνθρωπο, μπορώ να πω «α, είναι ωραίος άνθρωπος»· γεννιέται μέσα μου κάποιο πάθος; Μπορεί. Τότε, είναι μια αγάπη εμπαθής. Αυτή η αγάπη δεν είναι δυνατόν ποτέ να είναι αγάπη. Είναι μια αγάπη βρόμικη. Έχει πέσει μέσα στη λάσπη. Πρέπει να την καθαρίσω αυτή την αγάπη. Για να τη καθαρίσω, πρέπει να είναι απαθής. Να βγει από έναν άνθρωπο ο οποίος έχει απάθειαν. Μόνο τότε μπορώ να μιλώ για σωστή αγάπη. Ξέρετε λοιπόν, ξανά λέγω, πόσο δύσκολο πράγμα είναι; Ο Χριστός μας είπε να αγαπάμε, αλλά αυτό έχει μεγάλη κλιμάκωση· φυσικά, στην αρχή θα προσφέρομε μιαν αγάπη, η οποία δεν θα είναι καθαρή, θα είναι βρόμικη. Τη δέχεται ο Χριστός, εν όψει ότι θα προβαίνομε διαρκώς σ’ ένα καθάρισμά της. Και όταν προβαίνομε σ’ αυτό το καθάρισμα διά της απαθείας, τότε θα προσφέρομε μίαν αγάπη περισσότερον και περισσότερον ευπρόσδεκτη εις τον Θεό. Και ο μένων εν τη αγάπη, εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ. Κι εκείνος που έχει φτάσει πια σ’ αυτή την αγάπη, την απαθή αγάπη, τότε μένει μες στο Θεό και ο Θεός μένει μέσα σ’ αυτόν. Δηλαδή, πλέον έχουμε αποκτήσει την πνευματική ζωή.

Αυτή είναι η πορεία της πνευματικής ζωής. Ξεκινάμε από την πίστη, από κείνο το «πιστεύω». Πιστεύω είναι τον Ιησούν τον Υιόν του Θεού, που είπε ο Αιθίοπας: πιστεύω ότι ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού. Από εκεί αρχίζει μετά ο φόβος του Θεού, αρχίζει η τήρηση των εντολών – κάνω μια σύνοψη πάλι – μετά, από κει προχωρούμε στην πρακτική αρετή και στη θεωρητική, από κει πάμε στην απάθεια, από την απάθεια στην αγάπη και πια είμεθα κατ’ ενώπιον του Θεού. Αυτή είναι η πορεία της πνευματικής ζωής.

Ο Απόστολος Παύλος διακρίνει τους ανθρώπους σε τρεις κατηγορίες: στους ψυχικούς, στους σαρκικούς και εις τους πνευματικούς. Φερ’ ειπείν, εις την προς Κορινθίους επιστολήν του, Α’ Κορινθίους 3.1, λέγει: Καὶ ἐγώ, ἀδελφοί, οὐκ ἠδυνήθην ὑμῖν λαλῆσαι ὡς πνευματικοῖς, ἀλλ᾿ ὡς σαρκικοῖς, ὡς νηπίοις ἐν Χριστῷ. Δεν μπόρεσα, λέγει, να σας μιλήσω, έχοντας μπροστά μου πνευματικούς ανθρώπους, δεν μπόρεσα. Αλλά μίλησα απέναντί σας σαν να είχα σαρκικούς ανθρώπους, νήπια εν Χριστώ, νήπια. Δηλαδή, είσαστε μόλις στα πρώτα βήματά σας στην πνευματική ζωή. Βέβαια, θα μου πείτε, για να ’χω τον άντρα τον τέλειον, πρέπει να ξεκινήσω από το νήπιο. Βλέπετε, δεν τους λέγει ότι δεν αξίζετε τίποτα. Τους λέγει «είσαστε νήπια». Αλλά θα αυξηθείτε όμως. Είδατε τι λέγει: ψυχικός, σαρκικός και πνευματικός άνθρωπος. Ποιος είναι ο ψυχικός άνθρωπος; Ο ψυχικός είναι ο άνθρωπος ο οποίος, αγαπητοί μου, είναι κάτω από τους νόμους μόνο της ζωής και της βιολογίας, και τους φυσικούς νόμους, τίποτε άλλο. Είναι ο ζωώδης άνθρωπος. Που σου λέει ότι, αν δεν φάω, δεν θα ζήσω. Που σου λέει, αν βλέπω να περνάν τα χρόνια μου – με συγχωρείτε που θα μιλήσω έτσι – αν βλέπω να περνάνε τα χρόνια μου και να μην έχω γενετήσιες σχέσεις, η ζωή μου χάθηκε· με συγχωρείτε γι’ αυτό που λέγω. Είναι ο ζωώδης άνθρωπος. Είναι, όπως ακριβώς βλέπομε να κυβερνιέται ο άνθρωπος μόνο από τους βιολογικούς νόμους. Τι κρίμα. Ο σαρκικός άνθρωπος είναι αυτός που γνώρισε τις επιταγές του Αγίου Πνεύματος αλλά δεν τις έχει φτασμένες. Γι’ αυτό, δεν τους λέγει τους Κορινθίους ο Απόστολος Παύλος ψυχικούς, γιατί – α, να το ερμηνεύσω – ψυχή, θα πει ζωή· γι’ αυτό είναι ζωικοί άνθρωποι, δηλαδή οι άνθρωποι οι βιολογικοί· αλλά τους λέγει σαρκικούς· ότι ξεκινήσατε να γίνετε πνευματικοί, αλλά ακόμα επικρατεί και ο νόμος της σαρκός· δηλαδή, με άλλα λόγια, δεν είσαστε βέβαια ψυχικοί, αλλά ούτε και πνευματικοί άνθρωποι. Και τέλος, ομιλεί για τους πνευματικούς ανθρώπους. Ο πνευματικός άνθρωπος είναι εκείνος ο οποίος έχει ξεφύγει πια κι από τον ψυχικό κι από τον σαρκικό. Είναι ό,τι λέγαμε σ’ όλη αυτή την ώρα που αναπτύξαμε, αγαπητοί μου, το θέμα αυτό. Πώς θα ξεκινήσουμε όμως, αγαπητοί μου, πώς θα ξεκινήσουμε· εμείς είμεθα σαρκικοί άνθρωποι, δεν είμαστε ψυχικοί· εδώ τώρα που ακούμε τον Λόγο του Θεού, κατά τεκμήριον τουλάχιστον είμεθα ψυχικοί άνθρωποι. Πώς θα ξεκινήσουμε να γίνουμε πνευματικοί άνθρωποι; Πώς θα μπορέσουμε να αυξηθούμε εν Κυρίω; Και να μην είμεθα νήπια; Ποια θα είναι η αφετηρία μας; Θα είναι η αυτογνωσία μας. Θα βάλομε τον εαυτό μας κάτω και θα πούμε: ποιος είμαι. Προσέξτε· ακούσαμε πέντε πραγματάκια σήμερα. Αν αυτά δεν τα δουλέψετε μέσα σας, τότε δεν μπορούμε να καλλιεργήσουμε την αυτογνωσία. Αν τα δουλέψουμε αυτά μέσα μας που πήραμε, και αρχίσουμε να σκεφτόμαστε, γιατί αυτά που ειπώθηκαν αναμφισβήτητα δεν εξαντλούν το θέμα, αλλά τι; Δίνουν μόνο αφορμές, ερεθίσματα· να αρχίσουμε να λέμε για στάσου, ποιος είμαι εγώ; Τι κάνω εγώ; Κι αρχίζω, το υλικό που πήρα να το δουλεύω μέσα μου, ως αυτογνωσία. Να καθρεπτίζω, με άλλα λόγια, τον εαυτόν μου σ’ εκείνα που πήρα, τότε μπορώ να λέγω ότι αρχίζω να έχω μίαν αυτογνωσία. Και όταν κάνω, κάνω επισήμανση του πραγματικού μου εαυτού, τότε θ’ αρχίσω να γίνομαι πνευματικός άνθρωπος. Με όλην εκείνη τη διαδρομή που σας είπα και την πορεία που σας είπα προηγουμένως.

Γι’ αυτό τον λόγο, μη φοβηθούμε, ξέρω· ότι, αν όχι όλοι, πολλοί αδελφοί πρέπει να αισθάνθηκαν μέσα τους πολύ άσχημα με το θέμα αυτό. Κι εγώ αισθάνομαι άσχημα, αγαπητοί μου, όταν σας τα λέγω. Πού αισθάνομαι άσχημα; Να, είναι αυτό που σας είπα· διαθέτομε τη στοιχειώδη αυτογνωσία. Εγώ, ποιος είμαι, πού μπορώ να φτάσω; Κι όμως, όπως λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αυτά, λέγει, δεν είναι για τους αγγέλους, είναι για τους ανθρώπους. Το ακούσατε; Δεν είναι για τους αγγέλους, είναι για τους ανθρώπους. Που σημαίνει ότι: πρέπει να ξεκινήσουμε· όσο μπορούμε. Αρκεί να ξεκινήσουμε, και να ανεβαίνουμε, και να αυξανόμαστε, να μεγαλώνουμε πνευματικά. Ξέρετε ποιο είναι, ο τύπος μας, το καλούπι μας, το μοντέλο μας; Ο Ιησούς Χριστός. Τι λέγει ο Απόστολος Παύλος; Να αυξηθούμε εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού. Ηλικία θα πει ανάστημα. Πρέπει, δηλαδή, να αρχίσουμε να μεγαλώνουμε, να φτάσουμε στο ανάστημα του Χριστού. Ο Χριστός έγινε εκείνο που πρέπει να γίνουμε. Μη σας κάνει εντύπωση αυτό. Αλλά, εάν κάποια στιγμή έρθει ο Χριστός να μας πάρει από τον παρόντα κόσμον και είμεθα σε κάποιο σημείο αναπτύξεως, όπως ακριβώς και εις τον βιολογικόν αυτόν κόσμον πεθαίνουν και τα νήπια, πεθαίνουν και οι έφηβοι, πεθαίνουν και οι νέοι, όχι μόνο οι γέροι, έτσι κι εδώ στην πνευματική ζωή θερίζει ο Θεός και επιστρατεύει στη Βασιλεία του σ’ οποιοδήποτε σημείο αναπτύξεως κι αν βρίσκεται κανείς. Μόνο να είμεθα στην πορεία της αναπτύξεως. Μόνον αυτό αγαπητοί μου. Κάθε μέρα να λέμε: πώς μπορώ να αυξηθώ; Τι μπορώ να κάνω; Και τότε, αναμφισβήτητα, θα φτάσω στο πλήρωμα του μέτρου, της ηλικίας δηλαδή, του Χριστού. Έχοντας αυτά υπ’ όψιν, μας δίνει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος μια πολύ ωραία προσευχή, που έρχεται να μας βοηθήσει σ’ αυτόν μας τον αγώνα. Λέγει: αλλ', ω Χριστέ, ο μόνος δυνατός, μακάριος ου η αντίληψις αυτού παρά σοι και αναβάσεις εν τη καρδία αυτού διέθετο. Σύ, Κύριε, απόστρεψον τα πρόσωπα ημών εκ του κόσμου εν τη επιθυμία σου. Κάνε να γυρίσουμε τα πρόσωπά μας, να μην βλέπουμε τον κόσμο και τις επιθυμίες του, αλλά να επιθυμούμε εσένα. Έως αν ίδωμεν αυτόν όπερ εστί, έως ότου τον δούμε τον κόσμον όπως είναι. Είναι μεγάλη βοήθεια να δει κανείς την απάτη του κόσμου. Για να το καταλάβετε· εάν αγαπητοί μου είχατε αντιληφθεί ότι κυκλοφορούν χρυσαφικά στα χρυσοχοεία τα οποία είναι κάλπικα, κι έχετε την δυνατότητα να τα διακρίνετε, θα ψωνίσετε ποτέ ένα χρυσό κόσμημα για χρυσό ενώ δεν είναι; Αν κάποτε δούμε ότι ο κόσμος –κοσμικό φρόνημα, εν εννοία κοσμική κόσμος, εν εννοία ηθική– είναι κάλπικος ο κόσμος, δεν τον επιθυμούμε πια. Παρακαλώ, κοιτάξτε σε μια διασκέδαση που κάνουνε σήμερα οι άνθρωποι. Σ’ ένα λεγόμενο πάρτι. Τι κραιπάλη εκεί, πώς χορεύουν, σαν δαιμονισμένοι. Θα πείτε· μπα, αυτό είναι καλό πράγμα; Είναι ωραίο πράγμα; Δεν μ’ αρέσει, το σιχαίνομαι, δεν μ’ αρέσει· βλέπω την απάτη του πράγματος. Εάν εκτιμήσουμε, δούμε με καθαρά μάτια την απάτη του κόσμου, δεν μπορούμε ποτέ να τον αγαπήσουμε. Τότε τι θα κάνουμε; Τότε θα στραφούμε εις τον Χριστόν. Γι’ αυτό λέγει: έως αν ίδωμεν αυτόν – τον κόσμον – όπερ εστίν, όπως είναι, και μη πιστεύσωμεν τη σκιά, ώσπερ τη αληθεία. Και να μη πιστέψουμε στα φευγαλέα πράγματα όπως θα πιστεύαμε στην αλήθεια, ότι είναι αληθινά αυτά. Καινοποιήσας, εγκαίνισον εν τη διανοία ημών, Κύριε, σπουδήν προ του θανάτου. Όπως εν τη ώρα της εξόδου ημών γνώμεν, πώς ην η είσοδος ημών και η έξοδος είς τον κόσμον τούτον, έως αν τελειώσωμεν το έργον, είς ο εκλήθημεν κατά το θέλημά σου εν τη ζωή ταύτη πρώτον, και μετά ταύτα ελπίσωμεν εν διανοία πεπληρωμένη πεποιθήσεως δέξασθαι τα μεγάλα, κατά την επαγγελίαν των Γραφών, α ητοίμασεν η αγάπη σου εν τη δευτέρα καινουργία ων η μνήμη αυτών φυλάττεται εν τη πίστει των μυστηρίων. Εύχομαι κι εγώ, αγαπητοί μου, μ’ όλη μου την καρδιά, στο ξεκίνημα αυτής της καινούργιας χρονιάς που θα καλλιεργήσει τα χωράφια των καρδιών σας ο Λόγος του Θεού, να αρχίσει να φυτρώνει το ωραίον φυτόν της πνευματικής ζωής. Κι αυτό να αυξάνει, και να αυξάνει έως ότου κάποτε βρεθούμε στη Βασιλεία του Θεού, αμήν.

25-09-1983

Πηγή:

1) https://www.impantokratoros.gr/dat/storage/dat/2204204E/01A.PNEYMATIKH%20ZOH.mp3

2) https://www.impantokratoros.gr/dat/storage/dat/04754746/02B.PNEYMATIKH%20ZOH.mp3

@Απομαγνητοφώνηση «Κάλαμος ὀξυγράφου», 2021. Επιτρέπεται η διανομή του κειμένου με αναφορά της πηγής.