Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΕ ΤΗΝ ΦΛΟΓΑ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Περί του Γέροντος Εφραίμ, ιδρυτή της Ιεράς Μονής Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στην Αριζόνα

Jesse Dominick

Το έργο αυτό γράφτηκε την άνοιξη του 2010 με στόχο να παρουσιαστεί στη σειρά των διαλέξεων με τον τίτλο «Αμερική και Ορθοδοξία» στο πλαίσιο του προγράμματος Μάστερ «Θεολογία» στο Θεολογικό Σεμινάριο Αγίου Τύχωνος της εν Αμερική Ορθοδόξου Εκκλησίας (Νότια Κέιναν, Πενσυλβάνια). Ο στόχος ήταν να επιλέξουμε μια ζωντανή ή ιστορική ορθόδοξη μορφή στην Αμερική και να συζητήσουμε τη βιογραφία, τη διδασκαλία, τα έργα, τις αρετές, καθώς και τις αδυναμίες της και τις δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει.

Ο Γέροντας Εφραίμ κληρονόμησε τη ζωντανή παράδοση του Μοναχισμού από τον πνευματικό του πατέρα, θεοφόρο και χαρισματούχο Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή, εσχάτως καταταχθέντο στην χορεία των Οσίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, που αναφέρθηκε προηγουμένως^[1] και την μετέφερε στη Βόρεια Αμερική. Αυτή η παράδοση ενσαρκώθηκε στα 20 μοναστήρια που ιδρύθηκαν με την πρωτοβουλία του σε όλη την Αμερική και τον Καναδά, συμπεριλαμβανομένου της Ιεράς Μονής Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στην Αριζόνα, πόλη της Φλόρενς, όπου ο αρχιμανδρίτης Εφραίμ ασκήτευε και υπηρετούσε τον Θεό, ασκώντας τα ποιμαντικά του καθήκοντα για όσους προσκυνητές ερχόταν να τον επισκεφθουν και επιθυμούσαν να αποκτήσουν την πνευματική του καθοδήγηση. Ο Γέροντας Εφραίμ εκοιμήθη αργά το βράδυ το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2019. Αιώνια του η μνήμη!

***

Στην Αμερικανική Ορθοδοξία (που είναι τόσο πλούσια σε αντιθέσεις), η μορφή, γύρω από την οποία γίνονται οι πιο σκληρές διαμάχες, είναι ο Γέροντας Εφραίμ, πρώην Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Φιλοθέου στο Άγιον Όρος, που το 1991 εγκαταστάθηκε μονίμως στην Αμερική και έζησε στην Ελληνορθόδοξη Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου, κοντά στην πόλη της Φλόρενς, πολιτεία Αριζόνα. Η απλή αναφορά του ονόματός του προκαλεί έντονα συναισθήματα: κάποιοι τον αγαπούν, άλλοι τον κατηγορούν. Πολύ συχνά μπορείτε να ακούσετε να  λένε για αυτόν καλά λόγια και να τον χαρακτηρίζουν «τον αγιότερο άνθρωπο», ή, αντιστρόφως, να τον βρίζουν και να τον χαρακτηριζούν «φανατικό γκουρού και επικεφαλή της σεχταριστικής ομάδας». Όντως, η ίδρυση 20 μοναστηρίων στη Βόρεια Αμερική σε μια δεκαετία είναι ένα αναμφισβήτητο κατόρθωμα που είναι άξιο θαυμασμού. Λένε ότι η κατάσταση του μοναχισμού σε μια ενιαία Τοπική Εκκλησία είναι ένας δείκτης της γενικής κατάστασης ολόκληρης αυτής της Εκκλησίας. Ως εκ τούτου, η Αμερική αναμφίβολα έχει ανάγκη από ισχυρά μοναστήρια, στα οποία η πνευματική ηγεσία θα διεξαγόταν σύμφωνα με την πατερική παράδοση. Ο Γέροντας Εφραίμ πήγε στην Αμερική ανταποκρινόμενος σε αιτήματα των πιστών, οι οποίοι αναζητούσαν την πνευματική καθοδήγηση. Ομως, παράλληλα διατυπώθηκαν πολλά ερωτήματα σχετικά με την ουσία του Ορθόδοξου Μοναχισμού και της σχετικής διδασκαλίας. Για να εκτιμήσει κανείς το ρόλο και τη σημασία του Γέροντος Εφραίμ για την Αμερικανική Ορθοδοξία, θα ήταν χρήσιμο να μελετήσει τη ζωή και τον πνευματικό σχηματισμό του, γεγονός που θα μπορούσε να δώσει μια εικόνα για την προσωπικότητα του ανθρώπου, για τον οποίο ο Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιεροφέος (Βλάχος) είπε ότι «έλαβε τη φλόγα και ... έφερε αυτή τη φλόγα ... στην Εκκλησία της Αμερικής, η οποία την είχε τόση ανάγκη» ^[2].

Η ίδρυση 20 μοναστηρίων στη Βόρεια Αμερική σε μια δεκαετία είναι ένα αναμφισβήτητο κατόρθωμα άξιο θαυμασμού

Ο Γέροντας Εφραίμ γεννήθηκε σε μια φτωχή οικογένεια στην πόλη του Βόλου το 1928, και στο Ιερό Βάπτισμα έλαβε το όνομα Ιωάννης. Εργάστηκε πολύ με τον πατέρα του για να συντηρεί την οικογένειά του^[3], αλλά περισσότερο απ’όλα ήταν εμπνευσμένος από το παράδειγμα της ευσέβειας της μητέρας του, η οποία είχε μια ιδιαίτερη αγάπη και έναν εξαιρετικό πόθο προς τον Μοναχισμό, και έτσι, αργότερα ακολούθησε το μοναχικό βίο με το όνομα Θεοφανώ^[4]. Στα πρώτα χρόνια της γερμανικής κατοχής, ο Ιωάννης είχε φύγει από το σχολείο και άρχισε να εργάζεται. Το ίδιο διάστημα, όταν ο Γέροντας ήταν 14 ετών, μέσα στην ψυχή του άρχισε να φουντώνει ένας έντονος πόθος προς τη μοναστική ζωή — ειδικά μετά από τον ερχομό ενός μαθητή του Γέροντα Ιωσήφ Ησυχαστή από το Άγιον Όρος για να λειτουργεί στην παλαιοημερολογίτικη ενορία της πόλης του Βόλου. Σύντομα, αυτός ο ιερομόναχος έγινε πνευματικός πατέρας του Ιωάννη (τον π. Εφραίμ) και του διηγήθηκε πολλές ιστορίες για τη ζωή στο Άγιον Όρος και ιδιαίτερα για τον Γέροντα Ιωσήφ. Ο Ιωάννης «είχε μια φλογερή επιθυμία να τον συναντήσει το συντομότερο δυνατό» ^[5]. Μετά από 5 χρόνια, ο πνευματικός πατέρας ευλόγησε τον Ιωάννη για τη μοναστική ζωή. Εν τω μεταξύ, «έκανε γενναιόδωρη ελεημοσύνη, παρά τη φτώχειά του, ώστε ο Κύριος να τον βοηθήσει να επιτύχει τον στόχο του» ^[6].

Η συνοδεία (μοναστική αδελφότητα) του Γέροντα Ιωσήφ του Ησυχαστή:

ο Γέροντας Εφραίμ είναι άκρη δεξιά. Φωτογραφία: http://www.diakonima.gr/

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1947 ο Ιωάννης έφτασε με βάρκα στην προβλήτα της Αγίας Άννης του Αγίου Όρους, όπου συναντήθηκε από τον Γέροντα Αρσένιο, ο οποίος ανακοίνωσε ότι «ο Άγιος Ιωάννης ο Προδρόμος εμφανίστηκε την νύχτα στον Γέροντα Ιωσήφ και του είπε: «Σου έφερα ένα αρνάκι. Βάλτε το στην αυλή σου». Έχοντας λάβει ένα τέτοιο μήνυμα, οι περισσότεροι από μας θα ήθελαν να καυχηθούν, ενώ ο Γέροντας Εφραίμ έγραψε με πολλή ταπεινότητα ότι ήταν πάρα πολύ ευγνώμων στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή για αυτή την μέριμνα στον πρόσωπό του. Ολόκληρη η μελλοντική ζωή του Ιωάννη σηματοδοτήθηκε εκείνη τη νύχτα στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, όπου έκανε μετάνοια σ'ένδειξη υπακοής μπροστά στον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή, με τον οποίο και πέρασε τα επόμενα 12 χρόνια, μέχρι και τον θάνατο του Οσίου Γέροντα το 1959^[7]. Μετά από 9 μήνες, ο Ιωάννης εκάρη μοναχός με το όνομα Εφραίμ, και πολύ σύντομα για την εξαιρετική υπακοή του, χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος, και αργότερα - ιερομόναχος.

Ο Γέροντας Εφραίμ έγραψε για τον Γέροντα Ιωσήφ: «Ήταν αδύνατο για έναν άνθρωπο, ανεξάρτητα από το πόσο παθιασμένος ήταν, να είναι κοντά του και να μην θεραπευτεί από πάθη... Με μοναδική προϋπόθεση: να υπακούσει»^[8]. Σε αυτή την ατμόσφαιρα ασκήτεψε 12 χρόνια. Αν και ο γέροντας Εφραίμ δεν γράφει γι 'αυτό ρητά, από τα γραπτά του κείμενα προκύπτει ότι ο ίδιος ήταν ένας από εκείνους που ξεπέρασαν τα πάθη τους με την πνευματική καθοδήγηση του Γέροντος Ιωσήφ. Σύμφωνα με την περιγραφή του Γέροντος Εφραίμ, το ασκητικό πρόγραμμα της αδελφότητας του Ιωσήφ του Ησυχαστή περιελάμβανε την υπακοή (όπως την υπακοή στον Χριστό), τις νηστείες, τις αγρυπνίες, την πολύωρη προσευχή του Ιησού, τη σιωπή και την υπομονή.^[9]. Παρ’όλο που ο Γέροντας Ιωσήφ συμπεριφερόταν με κάποια επιείκεια στη νηστεία, ήταν πολύ αυστηρός σε όλα τα υπόλοιπα: για δύο ή τρία λόγια που ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ο Γέροντας Εφραίμ έλαβε το πρώτο επιτίμιο του: 200 μετάνοιες. Ανέφερε στον Καθηγητή Κωνσταντίνο Καβάρνο [Αμερικανός ορθόδοξος φιλόσοφος και Βυζαντιολόγος ελληνικής καταγωγής, μεταφραστής των βίων των Αγίων από την Ελληνική γλώσσα, έγραψε πολλά βιβλία για τη θρησκεία, τη φιλοσοφία και την Ορθόδοξη ζωή – σημ. μεταφραστή] ότι ο όρθρος αντικαταστάθηκε από 6-7 ώρες της επαναλαμβανόμενης επανάληψης της προσευχής του Ιησού και το απόγευμα η προσευχή του Ιησού αντικατέστησε το εσπερινό ^[10].

Η πνευματική δύναμη και η δημοτικότητα του Γέροντος Εφραίμ αυξήθηκαν γρήγορα. Πολλοί μιλούσαν για αυτόν στην Αθήνα, όταν ζούσε ακόμη ο ίδιος ο πνευματικός του (σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Καβάρνο) και ο ίδιος ο Γέροντας Ιωσήφ συνήθιζε  να στέλνει ανθρώπους στον μαθητή του για πνευματική υποστήριξη^[11]. Μετά την κοίμηση του Γέροντος Ιωσήφ, ο Γέροντας Εφραίμ έγινε επικεφαλής μιας κοινότητας 8 νεαρών μοναχών, η οποία αυξήθηκε σε 40 άτομα σε λιγότερο από 10 χρόνια. «Έχοντας  ανάγκη από περισσότερο χώρο, αυτός και άλλοι 20 φοιτητές του μετακόμισαν στο εγκαταλελειμμένο ρωσικό κελί του Αγίου Αρτεμίου στον Προβάτα, το οποίο ανήκει στην Μονή Μεγίστης Λαύρας^[12]. Το 1973 η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους του ζήτησε να πάει με την συνοδεία του στην Ιερά Μονή Φιλοθέου, όπου εκλέγη Ηγούμενος και κατάφερε να ξαναζωντανέψει γρήγορα την πνευματική ζωή της Ιεράς Μονής ταύτης. Βλέποντας την πνευματική του σοφία όπως και τα έργα του, η Ιερά Κοινότητα του ζήτησε επίσης να βοηθήσει στην επάνδρωση και άλλων τριών αγιορειτικών Μονών, των Ιερών Μονών Καρακάλλου, Κωνσταμονίτου και Ξηροποτάμου. Παρόμοιο αίτημα λήφθηκε και για τη Μεγάλη Λαύρα, αλλά ο Γέροντας αρνήθηκε^[13]. Παραμένει ο πνευματικός πατέρας αυτών των μοναστηριών του Αγίου Όρους και  οκτώ άλλων Ιερών Μονών σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.^[14] 

Ο Γέροντας Εφραίμ έγινε επικεφαλής μιας κοινότητας 8 νεαρών μοναχών, η οποία αυξήθηκε σε 40 άτομα σε λιγότερο από 10 χρόνια

Το 1979, ο Γέροντας Εφραίμ πραγματοποίησε ένα σύντομο ταξίδι στη Βόρεια Αμερική, όπου συναντήθηκε με πολλούς ορθόδοξους χριστιανούς που ποθούσαν την πνευματική καθοδήγηση. Ζήτησαν τον Γέροντα να τους καθοδηγήσει, οπότε ο π. Εφραίμ άρχισε να επισκέπτεται κατά περιόδους την Αμερική για να νουθετεί το συνεχώς αναπτυσσόμενο ποίμνιό του σε αυτή την ήπειρο. Λόγω της συνεχούς απουσίας του, το 1990 ο π. Εφραίμ παραιτήθηκε από την ηγουμενία της Ιεράς Μονής Φιλοθέου και μετακόμισε στην Αμερική, όπου ίδρυσε 20 εύπορα μοναστήρια σε σύντομο χρονικό διάστημα, κατόπιν πρόσκλησης των ελληνορθόδοξων ιεραρχών και κατόπιν θερμών αιτημάτων των πιστών^[15]. Έγινε πνευματικός πατέρας χιλιάδων Ορθόδοξων χριστιανών σε όλο τον πλανήτη. Το 1995 ο Γέροντας εγκαταστάθηκε στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, που ιδρύθηκε το 1995 από έξι μοναχούς-αγιορείτες, συμπεριλαμβανομένου και του ιδίου.

Μετά από ένα τέτοιο βιογραφικό, γίνεται κατανοητό ότι η ζωή του πατέρα Εφραίμ έχει πραγματικά ληφθεί από την χορεία των οσίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Η επιτυχία των μοναστικών κοινοτήτων του και η πατερική φύση των γραπτών του κειμένων αποδεικνύουν έναν πολύπλευρο κορυφαίο έργο της πνευματικής ζωής της εποχής μας. Ο Μητροπολίτης Ιερόθεος (Βλάχος) αναφέρει για τα λόγια του Γέροντος Εφραίμ από το βιβλίο του «Πατρικές Νουθεσίες Γέροντος Εφραίμ Φιλοθεΐτου» ότι «είναι το αποτέλεσμα και ο καρπός της υπακοής, της νοεράς γαλήνης και της ανάτασης προς τον Θεό. Αυτά είναι τα λόγια που αναμφισβήτητα προέρχονται από την πατρική καρδιά και τα οποία βοηθούν τον άνθρωπο να θεραπευθεί σε περιβάλλον πνευματικής αγάπης... Τα λόγια του αγαλιάζουν την καρδιά που προσεύχεται, ακριβώς επειδή προέρχονται από την προσευχή» ^[16].

Η ζωή του π. Εφραίμ έχει πραγματικά εμπνευστεί από την χορεία των οσίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Ο Γέροντας Εφραίμ έχει αμέτρητα χαρίσματα, τα οποία  προσέφεραν στην Ορθοδοξία της Αμερικής.

Ο Κωνσταντίνος Καβάρνος σε ερώτηση: «Τί μπορεί να εξηγήσει την εξαιρετική επιτυχία του π. Εφραίμ στην προσέλκυση πολλών πιστών στο δρόμο του Μοναχισού σε μια εποχή που στον κόσμο κυριαρχούν πολλές αντι-μοναστικές δυνάμεις;» απάντησε το εξής: «Πρώτα από όλα, αυτό εξηγείται από την αγνότητα και την αγιότητά του, η οποία σε μεγάλο βαθμό οφειλόταν στο γεγονός, ότι ο πνευματικός του πατέρας ήταν ο Γέροντας Ιωσήφ»^[17]. Σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, ο Γέροντας Εφραίμ είχε αμέτρητα χαρίσματα που μετέδωσε στην Ορθοδοξία της Αμερικής. Στους Αμερικανούς, που έχουν εμμονή με την οικονομική επιτυχία και τις «διανοητικές ικανότητες», προσφέρει την πραγματική θεολογία ενός καθαρού νού, «που δεν αποκτήθηκε στα πανεπιστήμια, αλλά χάριν της περιφρόνησης στον κόσμο τούτο και διαβίωσης σε ένα ήσυχο και γαλήνιο τόπο, μακριά από τον θόρυβο και την φασαρία του κόσμου, με ένα «έργο» — προσευχή και άσκηση^[18]. Έχει μια τεράστια πίστη και «αυτή η πίστη τον έφερε, αυτόν τον ευαίσθητο, ηλικιωμένο γέροντα από την επαρχία, στην εξελιγμένη Βόρεια Αμερική της μεταμοντέρνας εποχής για να πραγματοποιήσει μεγάλα έργα για χάρη του τόσο αγαπημένου του Κυρίου» ^[19].

Έχουμε κληρονομήσει από τον αμερικανικό προτεσταντισμό μια πολύ επιφανειακή και ολοένα και όλο και περισσότερα εκκοσμικευμένη στάση απέναντι στην Εκκλησία. Εκείνοι που ομολογούν την πίστη στον Χριστό συχνά οδηγούνται από υλικές και αισθησιακές επιθυμίες και δεν ξεχωρίζουν τον εαυτό τους από τη μαζική κουλτούρα. Η πίστη ωθείται βαθύτερα και βαθύτερα στην ιδιωτική ζωή ενός ατόμου, αόρατη στους άλλους. Η περήφανη μας παράδοση και ο ατομικισμός μας έκανε να μην βλέπουμε την αρετή της υπακοής. Βρισκόμαστε σε συνεχή κίνηση και είναι άβολο προς εμάς οποιαδήποτε ακινησία. Ως αποτέλεσμα, το έθνος μας είναι ασθενή διανοητικά και ψυχικά. Ο Γέροντας Εφραίμ μας αποκαλύπτει μια εμπειρία που είναι εντελώς διαφορετική από την αμερικανική κουλτούρα. Αυτός μας φέρνει μια ανεξάντλητη πηγή της πνευματικής σοφίας του Αγίου Όρους, που είναι απαραίτητη για την ζωή της Εκκλησίας.

Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στην Αριζόνα. Φωτογραφία: pemptousia.ru

Όπως μπορείτε να δείτε, η πίστη του π. Εφραίμ δεν είναι καθόλου υλική, δεν είναι αισθησιακή και εκκοσμικευμένη: η πίστη του είναι η ίδια η ζωή του. Όπου εκτιμούμε τις καινοτομίες, ο π. Εφραίμ μας προτρέπει να εισέλθουμε στη «σταθερη πορεία» της παράδοσης. Όπου δεν γεμίζουμε τη ζωή μας με θόρυβο και ματαιοδοξία, ο Γέροντας μας διδάσκει να τιμάμε ταπείνα το όνομα του Ιησού. Όπου είμαστε άρρωστοι, μας καλεί σε καθαρότητα και θεραπεία. Ο Γέροντας Εφραίμ προσέφερε στην Αμερική ακριβώς αυτά που προσέφερε στο Άγιον Όρος πριν από 50 χρόνια. Ο Κωνσταντίνος Καβάρνος, ο οποίος είχε συνομιλίες με τον Γέροντα Εφραίμ το 1965, έγραψε ότι ο Γέροντας έδινε ιδιαίτερη έμφαση στην «ανάγκη να έχει κανείς τον πνευματικό καθοδηγητή, στην αξία της νοεράς προσευχής και στην εκτίμηση προς τη φωνή της συνείδησης»^[20]. Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος (Βλάχος) γράφει ακριβώς γι' αυτή τη «φλόγα» — και ο Γέροντας Εφραίμ εγκαταστάθηκε στην Αμερική με στόχο την εξάπλωση της ορθόδοξης φλόγας

Η επίτευξη τέτοιων πνευματικών στόχων είναι δυνατή χάριν της μάχης με την αμαρτωλή θέλησή μας και τον διευθαρμένο κόσμο. Δίχως μια τέτοια «πολυτέλεια», όπως μια λεπτομερή βιογραφία, είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε με ακρίβεια ποιες αδυναμίες ξεπέρασε ο Γέροντας Εφραίμ στο δρόμο προς την αγιότητα. αλλά, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, μαρτυρεί για τα επιτίμια που έλαβε από τον Γέροντά του: «Όλα αυτά τα 12 χρόνια που ήμουν μαζί του, άκουγα μόνο το όνομά μου από το στόμα του [Γέροντα Ιωσήφ]. Για να επικοινωνήσει μαζί μου ή να με αποκαλέσει, χρησιμοποιούσε όλα τα είδη των προσβλητικών λέξεων και των αντίστοιχων επιθέτων»^[21]. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται κατανοητό στους αναγνώστες ότι έπρεπε να κάνει το καλύτερο δυνατό για να συντονίσει τη θέλησή του με το θέλημα του Θεού. Η δυσκολία της ζωής του  στο Άγιον Όρος την οποία θα μπορούσε να καταλάβει κανείς μόνο μέσα από μια αδιάκοπη αναζήτηση για τη Χάρη του Θεού - συνίσταται αναμφισβήτητα στο γεγονός ότι ο πνευματικός του αγώνας τον οδήγησε σε μια μεγάλη ανταμοιβή. Η πιο προφανής «αδυναμία» του Γέροντος στο αμερικανικό πλαίσιο είναι η ανεπαρκής του γνώση της αγγλικής γλώσσας. Χιλιάδες άνθρωποι προσέρχονταν στην Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου, αλλά εκείνοι που δεν ήξεραν την ελληνική γλώσσα μπορούσαν να έχουν μόνο μια περιορισμένη συνομιλία με τον Γέροντα. Η επιτυχία των μοναστηριών του δείχνει ότι η έλλειψη γνώσης της αγγλικής γλώσσας δεν εμπόδισε τον Γέροντα Εφραίμ στο έργο της διάδοσης της Ορθοδοξίας στην Αμερική, αλλά η επιρροή του θα μπορούσε να είναι ισχυρότερη αν μπορούσε να έχει μια βαθύτερη συζήτηση με άλλους που αναζητούσαν την αλήθεια, στη μητρική τους γλώσσα.

Αν αφήσουμε στην άκρη το γλωσσικό πρόβλημα, μπορούμε να πούμε ότι μεταξύ ορισμένων πιστών η προσωπικότητα του π. Eφραίμ όπως και τα μοναστήρια του προκαλούσαν ανησυχία, και γι' αυτό πολλοί άνθρωποι δεν είχαν εμπιστοσύνη στις συμβουλές του και σε όλους όσοι είχαν κάποιες σχέσεις με αυτόν. Το Διαδίκτυο είναι γεμάτο από κατηγορίες εναντίον του, και συγκεκριμένα ότι ήταν «αντισημιτιστής», «εχθρός του γάμου», «εχθρός των ενορίων», «θρησκευτικός γκουρού» (γιατί περίμενε τυφλή υπακοή από τους μαθητές του) και «Γνωστικός» (δίδασκε για τα «τελώνια» της ψυχής μετά το θάνατο). Οι ιστοσελίδες «Pseudo-Prophet» («Ψευδοπροφήτης)^[22], «Greek Orthodox Monasteries Founded by Elder Ephraim» («Ελληνικά Ορθόδοξα Μοναστήρια που ιδρύθηκαν από τον Γέροντα Εφραίμ) περιέχουν αρκετές σελίδες με προαναφερόμενες και άλλες κατηγορίες εναντίον του Γέροντα. Υπάρχει ακόμη και μια ομάδα «Ελληνορθόδοξοι Χριστιανοί του Σικάγο για την Αλήθεια και τη Διόρθωση», η δήλωση της οποίας αναφέρει:

«Εμείς, οι Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί της Μητρόπολης του Σικάγου, δεν θα δεχτούμε πλέον τις συνθήκες που, έχοντας εξαπλωθεί, έχουν κάνει ανεπανόρθωτη βλάβη στην πίστη μας. Κατά τη γνώμη μας, οι σημερινοί ιεράρχες της μητρόπολης του Σικάγου εμπλέκονται στη νομιμοποίηση μιας αίρεσης που, όπως ένας καρκινικός όγκος, διεισδύει στη θεολογία της Εκκλησίας μας. Έτσι, θα δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή των μέλων μας και θα συνδυάσουμε τις προσπάθειές τους ούτως ώστε να φανερώσουμε ψευδείς διδασκαλίες, ακατάλληλες πρακτικές και έθιμα που επηρεάζουν στην πίστη μας»^[23].

Η ιστοσελίδα τους περιέχει επίσης τα άρθρα με τίτλους: «Ποιοί είναι οι Εφραιμίτες;» και «Μάθετε να μιλάτε Εφραιμιτικά». Ο πιο ανησυχητικός σύνδεσμος ονομάζεται «Να μιλήσετε για τις δραστηριότητες των Εφραιμίτων», όπου η οργάνωση ζητά από τους πιστούς να δώσουν «τα ονόματα οποιωνδήποτε ελληνορθόδοξων ιερέων που έλαβαν μέρος ή εκτέλεσαν κάποιο μυστήριο σε ένα από τα μοναστήρια [που ιδρύθηκαν από τον Γέροντα Εφραίμ – σημ. μεταφραστή]», «τις ημερομηνίες και τους χώρους των εκδηλώσεων όπου υπήρχε συλλογή χρημάτων για μοναστήρια», «τα ονόματα και την ηλικία των μοναχών ή ιερέων στα μοναστήρια, και την ηλικία, στην οποία μπήκαν εκεί», «τις περιπτώσεις κατάχρησης στην εξομολόγηση», «τα γεγονότα της επιβολής υπερβολικών επιτιμιών κατά τη διάρκεια της εξομολόγησης» κ.λπ. Αυτή η τρομακτική τακτική μοιάζει με ολοκληρωτικά καθεστώτα και χρησιμεύει μόνο για να δυσφημεί κάθε νόμιμο φόβο της ομάδας ταύτης.

Υπήρχουν επίσης ανησυχίες σχετικά με πηγές χρηματοδότησης των μοναστηριών του Γέροντος. Όπως αναφέρει ο ορθόδοξος θεολόγος από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο Μπράντλεϊ Νάσιφ: «Πάρτε μια φιγούρα όπως είναι ο Μπίλι Γκράχαμ, η φήμη του οποίου είναι άψογη επειδή αποκαλύπτει πλήρως ανοιχτά και δημοσίως όλες τις πηγές χρηματοδότησής του. Δεν πρέπει να περιμένουμε το λιγότερο από την Ορθόδοξη Εκκλησία... Προτρέπω τους επισκόπους να είναι επίσκοποι, να υποστηρίζουν το Ευαγγέλιο με κάθε κόστος και, αν είναι απαραίτητο, αν αυτοί οι άνθρωποι θα αρνηθούν να ακολουθήσουν το Ευαγγέλιο, τότε ας κάνουν το καθήκον τους και να τους αφορίσουν»^[24]. Μετά από τέτοιες κατηγορίες, θα ήταν λογικό αν ο Γέροντας Εφραίμ θα έκανε ομιλία για να υπερασπίσει το εαυτό του ή να άρχιζε να συκοφαντεί εκείνους, που αμαύρωναν τη φήμη του. Αλλά ακόμη και σε πλήρη εξέλιξη αυτών των λογομαχιών, ο Γέροντας μας διδάσκει ένα μάθημα. Στα τελευταία νέα του «Fox News KVOATV 4» στην πόλη του Τούσον της Αριζόνας στις 9 Φεβρουαρίου 2006, ο δημοσιογράφος Christy Tedesco ρωτά: «Γιατί ο Γέροντας Εφραΐμ δεν μπορεί να μιλήσει για τον εαυτό του;». Και ο π. Αντώνιος από την Ελληνορθόδοξη ενορία του Τούσον απαντά: «Επειδή είναι ο πάτερ Εφραίμ. Δεν πρόκειται να παίξει παιχνίδια που αρέσει να παίζουν κάποιοι άνθρωποι»^[25].

Ο Γέροντας Εφραίμ απευθύνεται στην Εκκλησία της Αμερικής με ένα μήνυμα, η ουσία του οποίου είναι το γνήσιο Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, που διατηρείται αμετάβλητο στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ακριβώς όπως ο Χριστός δέχτηκε σιωπηλά την ατιμία και το μίσος του λαού του και μετά — τον ίδιο και τον Σταυρό, ο π. Εφραίμ σιωπηλά και ταπεινά αποδέχεται οδυνηρές κατηγορίες, ξεκινώντας με αυτόν τον τρόπο να ακολουθεί το μονοπάτι του Χριστού. Η άρνηση να συζητά κανείς τα σκάνδαλα είναι ένα έγκαιρο μάθημα για τους Ορθοδόξους της Αμερικής, οι οποίοι τρέφονται καθημερινά με τις συκοφαντίες της ιστοσελίδας Ocanews.org^[26]! Ακόμη κι αν ήταν δικαιολογημένοι ορισμένοι φόβοι για κάποιους ανθρώπους που είχαν συναντηθεί κάποτε και κάπου με τον Γέροντα Εφραίμ, παρακωλύονται από τις πολυάριθμες προκατειλημμένες κατηγορίες των απροειδοποίητων ατόμων. Αλλά πρώτα απ' όλα πρόκειται για τους συγκαλυμμένους από τη σαφή αγιότητα του Γέροντος^[27], την αφοσίωσή του στον Κύριο Ιησού Χριστό και την Αγία Εκκλησία Του.

Ο Γέροντας Εφραίμ απευθύνεται στην Εκκλησία της Αμερικής με ένα μήνυμα, η ουσία του οποίου είναι το γνήσιο Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, που διατηρείται αμετάβλητο στην Ορθόδοξη Εκκλησία και ιδιαίτερα στις ερήμους του Αγίου Όρους. Ο Γέροντας Εφραίμ μας αποκαλύπτει τη ζωή πέρα από τα όρια της «βατικανοποιημένης εκκλησιολογίας, της ακαδημαϊκής και διανοητικής θεολογίας, της προτεσταντικής κοινωνιολογίας και της θεωρίας της ηθικής, του πνευματικά κενού και παραπλανητικού διαλογισμού, του αθεϊστικού κοινωνικού ακτιβισμού κ.ο.κ.»^[28] — μας αποκαλύπτει τη ζωή στη χαρά που οδηγεί στην αιώνια μακαριότητα:

Ο Γέροντας Εφραίμ με την Τιμία Κάρα του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστή

«Η θέωση, παιδί μου, βρίσκεται στον Ουρανό. Εκεί ο Κύριος ο Θεός θα εξαλείψει δάκρυον ἀπὸ τον οφθαλμον, και θα εξαφανιστούν ο πένθος, η κραυγή και ο πόνος, και θα βασιλεύει μια αγγελική ζωή γεμάτη ώδες και πνευματικούς ύμνους! Εκεί είναι ένα αιώνιο Σάββατο με χαρά με τον Πατέρα μας τον Θεό, ο Οποίος μας περιμένει τώρα να είμαστε έτοιμοι για να μας καλέσει σε Αυτόν! Εκεί, κάθε σωζόμενη ψυχή θα ευδώσει στον ωκεανό αγάπης, γλυκύτητας, χαράς, εκπλήξεως και καταπλήξεως!»[29]^.

Μας φέρνει το μήνυμα της ελπίδας, αλλά και ταυτόχρονα μας ενθαρρύνει να δραστηριοποιηθούμε άμεσα βρισκόμενοι στον δρόμο της ζωής στους τελευταίους χρόνους που ζούμε. Μας διδάσκει με τα λόγια του, αλλά και με το δικό του παράδειγμα με ποιο τρόπο μπορούμε να προετοιμαστούμε για το κάλεσμα του Ουράνιου Πατέρα — μέσω υπακοής από έμπειρο πνευματικό, είτε με ησυχία και διατήρηση της συνείδησής μας καθαρής, όπως τόνισε σε συνέντευξή του στον Κωνσταντίνο Καβάρο 45 χρόνια πριν. Ο Γέροντας Εφραίμ είναι ιεραπόστολος στην Αμερική, ο οποίος κάλεσε τον αμερικανικό λαό να εγκαταλείψει τον λανθασμένο τρόπο ζωής και να εισέλθει μέσα στη σωτήρια αγκαλιά  της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο Γέροντας Εφραίμ «έλαβε τη φλόγα» και έγινε πνευματική φλόγα και ο ίδιος. Ας «ανάψει» η Αμερική από τη πνευματική του φλόγα με τη χάρη του Θεού!

Jesse Dominic

Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη

27 Δεκεμβρίου 2019

^[1]  Στις 20 Οκτωβρίου 2019, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ανήγγειλε την αναγραφή στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας των τεσσάρων αγιορειτών οσίων, Δανιήλ Κατουνακιώτη († 1929), Ιερώνυμο Σιμωνοπετρίτη († 1957), Ιωσήφ του Ησυχαστή († 1959), Εφραίμ Κατουνακιώτη († 1998). Στις 27 Νοεμβρίου 2019, η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, κατόπιν εισήγησης της Ιεροκανονικής Επιτροπής, αποφάσισε να αναγράψει στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας τον Γέροντα αρχιμ. Σωφρόνιο Σάχαροφ († 1993).

^[2] Vlachos. Metropolitan Hierotheos. «Prologue. Elder Ephraim. Counsels from the Holy Mountain: Selected from the Letters and Homilies of Elder Ephraim. Florence, AZ: St. Anthony’s Greek Orthodox Monastery, 1999. XV.

^[3] Lillie, W. J. Rev. of Counsels from the Holy Mountain: Selected from the Letters and Homilies of Elder Ephraim, by Elder Ephraim. Friends of Mount Athos Book Reviews, 1999. Bates College. 25 April 2010. <http://www.abacus.bates.edu/~rallison/friends/reviews1999reviews/counsels_lillie1999.htm>

^[4] Archimandrite Ephraim. Preface. Elder Joseph the Hesychast. Monastic Wisdom: The Letters of Elder Joseph the Hesychast. Florence, AZ: St. Anthony’s Greek Orthodox Monastery, 1998. 19.

^[5] Ενθ. ανωτ., 19.

^[6] Elder Ephraim. Counsels from the Holy Mountain: Selected from the Letters and Homilies of Elder Ephraim. Florence, AZ: St. Anthony's Greek Orthodox Monastery, 1999. 88.

^[7] Archimandrite Ephraim. Preface. 19–20.

^[8] Ενθ. ανωτ., 20.

^[9] Ενθ. ανωτ., 20–24.

^[10] Cavarnos, Constantine. Anchored in God: Life, Art, and Thought on the Holy Mountain of Athos. Athens: Astir Publishing Company, 1959. 206-207.

^[11] Ενθ. ανωτ., 204, 206.

^[12] Cavarnos, Constantine. The Holy Mountain. Belmont, ΜΑ: Ινστιτούτο Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, 1973 (αναδημοσίευση 2001) .72, 125.

^[13] Lillie, W. J.

^[14]  Συμπεριλαμβανομένων της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών, της Παναγίας Οδηγήτριας Πορταριάς (Βόλος) και του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (μετόχι της Ιεράς Μονής Φιλοθέου του Αγίου Όρους) στο νησί Θάσος. Πηγή: http://orthodoxwiki.org/Ephraim_of_Philotheou.

^[15] Lillie, W. J.

^[16] Vlachos. Πρόλογος Xiv.

^[17] Cavarnos. The Holy Mountain, 125. Ο Καβάρνος συνεχίζει: «Γιατί, όπως ο Αγ. Γρηγόριος Νύσσης («Περί παρθενίας», κεφ. 23), «... η αγιότητα αυτής της ζωής επεκτείνεται διαδοχικά από εκείνον που πέτυχε σε αυτήν σε εκείνους που είναι κοντά σε αυτόν, γιατι είναι αληθινός ο προφητικός λόγος ότι «μετὰ ὁσίου ὅσιος ἔσῃ, καὶ μετὰ ἀνδρὸς ἀθῴου ἀθῷος ἔσῃ, 27 καὶ μετὰ ἐκλεκτοῦ ἐκλεκτὸς ἔσῃ καὶ μετὰ στρεβλοῦ διαστρέψεις» (Ψαλτ. 17, 26-27): https://azbyka.ru/otechnik/Grigorij_Nisskij/o-devstve/»».

^[18] Elder Ephraim. Counsels. 79.

^[19] Lillie, W. J.

^[20] Cavarnos. Anchored in God. 207-208.

^[21] Archimandrite Ephraim. Πρόλογος. 24. Ο Γέροντας Εφραίμ συνεχίζει: «Αλλά η κινητήρια δύναμη αυτών των λεκτικών προσβολών και κακοποιήσεων ήταν η αληθινή πατρική αγάπη και ειλικρινές ενδιαφέρον για τον καθαρισμό της ψυχής μου. Πόσο ευγνώμων η ψυχή μου είναι τώρα για εκείνη την πατρική αγάπη!».

^[22] Pseudo-Prophet. 23 Απριλίου 2010. <http://pseudo-prophet.tripod.com/>.

^[23] Ross, Rick. Greek Orthodox Monasteries Founded by Father Ephraim. 1999-2008. 24 Απριλίου 2010. <http://www.rickross.com/groups/ephraim.html>.

^[24] Greek Orthodox Christians of Chicago for Truth and Reform. Greek Orthodox Christians of Chicago for Truth and Reform. 24 Απριλίου 2010. <http://gotruthreform.org/>.

^[25] Ross, Rick. Mystery Monastery (Part two). 1999-2008. 24 Απριλίου 2010. <http://www.rickross.com/reference/ephraim/ephraim14.html>.

^[26] Βλ. την εκπομπή εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=0UoQmFOa6QI and http://www.youtube.com/watch?v=y-hLSXaf40U. Η εκπομπή δείχνει κάμποσα ζευγάρια γονέων που στεναχωρέθηκαν επειδή οι γιοι τους μπήκαν στην Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου. Δυστυχώς, τα σχόλιά τους δείχνουν ότι δεν γνωρίζουν τίποτα για τον Ορθόδοξο μοναχισμό.

^[27]  Σε καμία περίπτωση δεν προτείνω να αγνοήσουμε σκανδαλώδεις πράξεις - απλά δεν πρέπει να απολαμβάνουμε από τη συγγραφή και την ανάγνωση κουτσομπολιού.

^[28]  Οι ιστορίες των θαυμάτων του και παραδείγματα της αγιότητάς του είναι πάμπολλα.

^[29] Vlachos. Πρόλογος XV.

Πηγή: https://gr.pravoslavie.ru/128806.html